Հայրերը խուճապի մեջ էին, իսկ երիտթուրքերի կենտկոմի 1913 թ. կայացած գաղտնի նիստի հանձնարարությամբ արդեն իսկ պատրաստվում էր Մեծ եղեռնի ծրագիրը ու իրականացվում էին նախապատրաստական աշխատանքները։ Այդ ծրագիրն էր. - -
ցրել բոլոր հայկական ընկերություններն ու կազմակերպությունները,
ձերբակալել նրանց ղեկավարներին և երբևիցե երիտթուրքերի նկատմամբ
թշնամություն դրսևորած անձանց, նրանց աքսորել Բաղդադի ու Մոսուլի
շրջաններն ու ճանապարհին կամ այլուր բոլորին ոչնչացնել. - - նախապես հավաքել հայերի մոտ եղած բոլոր զենքերը. - - հնարավոր բոլոր միջոցներով մահմեդականների մեջ թշնամություն զարգացնել, նրանց գրգռել հայերի դեմ. - -
Վանի, Կարինի և Ադանայի շրջաններում, որտեղ հայերը իրենց նախկին
գործունեությամբ մահմեդականների թշնամությունն էին վաստակել, կազմակերպել
միջադեպեր այդ հարաբերություններն ավելի թշնամական դարձնելու համար. - -
Կարինի, Վանի, Խարբերդի և Բաղեշի վիլայեթներում հայերի նկատմամբ
հաշվեհարդարը հանձնարարել մահմեդական ազգաբնակչությանը, իսկ Ադանայում,
Սեբաստիայում, Նիկոմեդիայում և Զմյուռնիայում, ընդհակառակը, զորքը պետք է
ակտիվ մասնակցություն ունենա բռնագաղթին ու կոտորածին. - - բնաջնջել 50-ից ցածր տարիք ունեցող բոլոր տղամարդկանց, իսկ կանանց ու երեղաներին մահմեդականացնել. - - բռնագրավել այն անձանց ունեցվածքը, ովքեր ճողոպրել են արտասահման. - - պաշտոններից քշել հայ ծառայողներին. - - բանակում եղած հայերին ոչնչացնել. - - գործողություններն ամենուրեք սկսել միաժամանակ և հայերին թույլ չտալ ինքնապաշտպանության համար պատրաստվելու. - -մինչև կիրառման պահը ոչնչացման ծրագրի մասին պետք է իմանան միայն մի քանի ղեկավար գործիչներ*։
-------------- *Բուխարեստի գերմանական դեսպանատանը հայտնաբերված փաստաթղթերը ցույց
տվեցին, որ 1914 թ. հուլիսին թուրքական և գերմանական ներկայացուցիչները
միասին քննարկել և հավանություն են տվել հայերի բռնագաղթի ծրագրին։ 1914
թ. դեկտեմբերին և 1915 թ. հունվարին Թալեաթն ու Էնվերն այդ հարցի շուրջը
խորհրդակցություններ են ունեցել Կ. Պոլսում գերմանական դեսպան Վանգենհեյմի
հետ։ Վերջինս 1915թ. Մայիսի 12-ին հայտարարեց. «Թուրքերը միանգամայն ճիշտ են վարվում հայերի հետ»... (Հայրենիք, 30 ապրիլի 1985թ.) http://arsh-allall.livejournal.com/26935.html
|